Олоҥхо күнүнэн эҕэрдэ буолуохтун! Үйэлээх сүдү баайбытын сыа-сым курдук тутан илдьэ сылдьар үтүөкэн норуот буоларбытынан бэйэбитигэр биирдэ махтаныаххайыҥ эрэ! Чахчыта да, аан дойду таһымыгар таһаардыбыт (киһи аймах чулуу айымньыта), наука да өттүттэн чинчийиини ыытабыт (Олоҥхо института, Олоҥхо киинэ, Олоҥхо тыйаатыра, Олоҥхо дьиэлэрэ), үйэтитиигэ да үлэлэһэбит (испэктээктэр, кинигэлэр, киинэлэр, порталлар, тутуулар) , дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕатыыга да туруулаһабыт Далее…

“СӨ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын интерактивнай түмэлэ” порталы билиһиннэрэр тэрээһиҥҥэ сылдьыбыт Наталья Васильевна Бурцева көрсөн: “Саха тылын учууталларын сийиэһин дэлэгээттэригэр соһуччу үөрүү буолла!” – диэн санаатын үллэһиннэ. Кини Мүрүтээҕи “Уолан” гимназияҕа саха тылын уонна литэрэтиирэтин учууталынан үлэлиир. “Өссө биир этиилээхпин. Бу порталга уруок презентацияларын уган иһэргит эбитэ буоллар, дьэ чахчы, күннэтэ киирэн көрөр, үөрэтэрбитигэр олус туһанар Далее…

Өлүөнэ өрүһүнэн устан кэлбит өбүгэлэрбит аара хайаларга ойуулаабыттара-бичийбиттэрэ, үтүмэн сыллар тухары суураллыбакка,  ааспыт кэм кэрэхсэбиллээх кэрэһиттэрэ, кистэлэҥнээх кэпсээннэрэ буолан тураллар. Ол уонча үйэ анараа өттүгэр соһону (охра) кырааска оҥостон уруһуйдаабыт дьон сыдьааннара – аныгы сахалар – билигин аны сыыппара көмөтүнэн куйаар ситимигэр хатыламмат хартыыналарын үйэтитэллэр. Онтукалара эмиэ сүппэккэ-симэлийбэккэ, быдан дьылларга хараллан хаалыаҕа диэн эрэнэбит…   Далее…

Оҕо хаһыатыгар өр сыл үлэлээбит биир үөрүүм – өрөспүүбүлүкэ араас улууһун оҕолорун кытта алтыһыым. Кэнчээри ыччат айар дьоҕурун сайыннарар соруктаах эдэр кэрэспэдьиэннэр сүлүөттэрин элбэхтэ тэрийэрбит. Оннук биир түмсүүбүтүгэр ыраах Мииринэй улууһун Сүлдьүкээр эбэҥки национальнай нэһилиэгиттэн Игорь Данилов диэн олус көхтөөх, тылга тыыппалаах, билиигэ баҕалаах уол тиийэн кэлбитэ. Барыларыттан уһулуччу уолу бары бэлиэтии уонна сөбүлүү көрбүппүт, Далее…

Сэтинньи 14 күнэ. Сарсыарда тураат, бассаабы көрбүтүм, саха дьоно Алампа төрөөбүт күнүнэн эҕэрдэлэһэн ырааппыт. “Киэһэ бириэмийэтин туттарыыга барсыбаккын дуо?” диэн илдьиккэ “Суох, “Биһиги кыһыммыт” диэн киинэ премьератыгар ыҥырбыттара” диэн хоруйдаатым.         Түннүгү көрбүтүм: дьыбардаах. Ол аата халлаан тымныйбыт. “Өлбүт киһи буор түгэҕэр сытарын курдук, Мин төрөөбүт аан ийэ дойдум Халыҥ хаарынан Саҥата суох сабыллан сытар… Далее…

Дьохсоҕон диэн сир аатын саха литературатын үөрэппит киһи барыта билэр буолуохтаах. Улуу убайдарбытын Өксөкүлээҕи, Алампаны, Ойуунускайы, Суоруну бэлэхтээбит ытык сир. Мин ол нэһилиэк ыччата буолабын. Онон Алампа Куобах Буһарбытыгар отонноон, Өксөкүлээх Амыдайыгар моонньоҕонноон, Ойуунускай Халымнаайытын балыгын амсайан, Суорун Ытык Таҥаһыгар чучунаахтаан улааппытым. Билигин да сайын аайы алаастарыгар сылдьан ааһабыт. Дьохсоҕон орто оскуолатыгар саха тылыгар үөрэппит Далее…

Сэтинньи 11 күнүгэр саха сэбиэскэй литературатын төрүттээбит суруйааччы, судаарыстыбаннай-бэлитиичэскэй, уопсастыбаннай диэйэтэл, тыл үөрэҕэр бастакы дипломнаах учуонай, фольклору чинчийээччи, салайааччы Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ 129 сылын туолар.          Бу Национальнай библиотека саайта буоларын быһыытынан, “Ойуунускай уонна кинигэ” диэн тиэмэҕэ сыһыаран, “Айар” национальнай издательскай хампаанньа (урукку “Бичик) кылаабынай редактора, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Валерий Луковцев-Дьурустаан бэлэмнээн биэрбит Далее…

Саха АССР 100 сылынан Марк Жирков “Ньургун Боотур” оператын Москва Большой театрыгар көрдөрөөрү бэлэмнэнэ сылдьаллар. Бу “Ньургун Боотур” операны 1957 сыллаахха Москваҕа ыытыллыбыт Саха литературатын уонна искусствотын киэһэлэригэр (күннэрэ буолбатах) Малай театрга туруорбуттара. Онно дойду үрдүкү салалтата барыта сылдьыбыта. Ол туһунан ити номоххо киирбит Киэһэлэри тэрийэр хамыыһыйа бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит, оччолорго Саха АССР Миниистирдэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлин Далее…

“Сэбиэскэй кэмҥэ норуоттар доҕордоһуулара дьиҥнээхтик баара дуо? Эбэтэр көрдөрүнньүк көстүү эрэ этэ дуо?” диэн ыйытыыга араас таһымнаах мөккүөрдэр буолааччылар. Утопия дииллэр даҕаны…   “Сэттэ уонча сыл устата күүстэринэн сомоҕолуу сатаабыттара, биир күнүнэн үрэллибитэ”, — диэн куолулааччылар уонна онно туоһу буолар холобурдары аҕалааччылар да үгүстэр. Ол эрээри оннооҕор ыал иһигэр  “Хаан биир, хармаан атын” диэччилэр буолбаат? Далее…

 Лев Гумилев түөрүйэтинэн, нуучча норуотун пассионарноһа уһулу ойон тахсыбыт кэмэ — XVII үйэ. Кырдьыга да, ити кэмҥэ байыаннай, экэнэмиичэскэй, култуурунай өрө көтөҕүллүү буолан ааспытын история чахчылара кэрэһилииллэр. Оттон Саха Сирэ Нуучча судаарыстыбатыгар холбонор кэмигэр кини норуота сайдыы хайа таһымыгар сылдьарай? Саха ахсаана төһө этэй? Бу ыйытыыга историческай наука дуоктара Андриан Афанасьевич Борисов чинчийэн суруйбут матырыйаалын билиһиннэрэбит. Далее…