“Хара муора кытылыгар эрдэхтэн, сах уотун саҕыаҕыттан ыла, саха биирдэ даҕаны кыһатын уотун сөҕүрүппэккэ, бу Хотугу Муустаах муора хонноҕор хорҕойдор да, син биир күөрдүн күөртүү олордоҕо…” Итинник диэн суруйар Мандар Уус саха омук саатын-саадаҕын, сэбин-сэбиргэлин туһунан кинигэ аан тылыгар.          Бу “Саха саата-саадаҕа” диэн кинигэни Баайаҕыын диэн аатынан дьоҥҥо-сэргэҕэ биллибит Николай Иванович Егоров суруйан таһаарда. Далее…

“Хараабылы хайдах ааттыыгын да, соннук устуо” диэн этэллэринии, Өлүөнэтээҕи судаарыстыбаннай историко-архитектурнай заповедник-музей “Доҕордоһуу” диэн ил истиҥ иэйиитинэн илгийэр иһирэх ааттаах буолан, манна өрүү ыраахтан-чугастан араас омук дьоно тоҕуоруһа мустар, дуоһуйа сынньанан, астынан барар. Чахчыта да, бу түмэл норуоттар доҕордоһууларын эйэлээх эйгэтин түстүүр  тосхолун түөрт уонча сыл кэриҥэ туллаҥнаппакка тутуһан кэллэ. – 1632 сыл бэс ыйыгар Өлүөнэ Далее…

“Кэскил” хаһыакка үлэлээбит сылларбар Эдэр кэрэспэдьиэннэр сүлүөттэрин киэҥ далааһыннаахтык уонна үрдүк таһымнаахтык тэрийэн ыытар этибит: Дьааҥынан, Сунтаарынан, Тааттанан, Үөһээ Бүлүүнэн, Ньурбанан, Мэҥэ Хаҥалаһынан, Чурапчынан, Бүлүүнэн, Кэбээйинэн, Дьокуускайынан… Тыһыынчанан оҕону кытта алтыһан аастаҕым, сүүһүнэн оҕо аата билигин да өйбөр баар. Саамай үчүгэйэ, бары ситиһиилээхтик үөрэнэ, айымньылаахтык үлэлии сылдьаллар.  Кинилэр: “Оҕо сааспыт умнуллубат өйдөбүлэ –“Кэскил” сүлүөттэрэ”, – Далее…

         90-с сылларга сэбиэскэй кэми кытта ситимнээҕи барытын уларытар уонна утарар долгуҥҥа, арай, Таатта улууһун Уолба нэһилиэгин олохтоохторо оҕустарбатахтар быһыылаах. Халбаҥнаабакка бэриниилээхтик уонна чиэстээхтик Ленин аатын оскуолаларыгар уларыппакка хаалларбыттар. Билигин да уолбалар Лениннэрин өрө туталлар. Быйыл өссө Ленин аата иҥэриллибитэ 100 сылын бэркэ бэлиэтээн тураллар. Билэрбит курдук,  улуу сирдьиппит Владимир Ильич Ульянов-Ленин 1924 сыл тохсунньу Далее…

Араас хааччахтарынан бал буолбатаҕа ырааппыт эбит. Быйылгы Бэчээт күнүгэр, дьэ, көрсөн, суруналыыстар дуоһуйа сынньанныбыт, үөрэ-көтө үҥкүүлээн, оҕо курдук оонньоон-көрүлээн сэргэхсийдибит, махтал-хайҕал тылларыттан эрчимирэн, өссө айымньылаахтык үлэлииргэ күүс-сэниэ ылынныбыт.   Тэрээһин үөрүүлээх-өрөгөйдөөх чааһын саха араадьыйатын көмүс куоластара, тыыннаах номохторо Альбина Тарабукина уонна Эдуард Рудых иилээн-саҕалаан ыыттылар, оттон аралдьытар-сынньатар бырагырааматын ырыа куттаах биир идэлээхпит Иван Тарасов-Эрилик тамадалаан Далее…

«Ньургун Боотур» опера-олоҥхо XXI үйэҕэ саҥа тыын ылан, саҥа анал (миссия) киэптэнэн, көрөөччү дьүүлүгэр таҕыста. Олоҥхо өйө-санаата куппутугар кутулла сылдьарынан, наада күн тирээтэҕинэ, олоҥхо тылынан саҥаран да барарбытынан, кыахтаах айдарыылаах дьоммут туойан куйуһутунан да туралларынан, ол эбэтэр сахалыы саҥарар киһиэхэ барыбытыгар олоҥхо тыына баарын быһыытынан, ирдэбилбит да улахан. Дьэ, ол эрээри кэпсэтиини саҥа тыын, саҥа Далее…

Хоруона хамсыгын хааччаҕар хаайыллан олорбут дьон “Кэрэни көрбүт” киинэ кыраһыабай хартыыналарын, глянцевай сурунаалы арыйталыыр курдук, олус кэрэхсии көрбүппүт. Онно өйдөөбүппүт – дьон бүгүҥҥү олох тэтимиттэн-тутулуттан сылайа быһыытыйбытын. Кырдьыга да,  ханна эрэ сэптээх-сэбиргэллээх сэрии, социальнай ситимнэргэ тылынан киирсии, оттон күннээҕи түбүккэ харчыны-бириэмэни сырсыы, иэһи-күүһү төлөһүү…  Оннук уйулҕаҕа охсуулаах, түктэри дьайыылаах көстүүлэртэн уйан дууһабыт, чараас куппут, өйбүт-санаабыт Далее…

Олоҥхо күнүн көрсө, Ил Дархан Айсен Николаев олоҥхону толорооччуларга, оһуокай тылын этээччилэргэ, тимир уустарыгар, норуот маастардарыгар анал истипиэндьийэтин туттарда. Үгэс буолбут төрүт дьарыкпытын, култуурабытын илдьэ, сайыннара, тарҕата, уһуйа сылдьааччыларга Ил Дархан ис сүрэҕиттэн махтанна. Кини сайдыы балысханнык барар бу тэтимнээх кэмигэр, күннэтэ уларыйа турар аан дойдуга төрүт култуурабытыгар тирэниэхтээхпитин тоһоҕолоон эттэ. Ол иһин кэнники сылларга бу эйгэҕэ Далее…

Фрагмент картины Тимофея Степанова Үрүҥ (Юрюнг) ААР Тойон или Үрүҥ (Юрюнг) АЙЫЫ Тойон? В эпосе олонхо и других фольклорных текстах встречаются оба имени высшего божества. Есть ли отличие? Чтобы найти ответ на этот вопрос, мы обратились к статье Ольги Павловой, Далее…

Дьиҥэр, бу олоххо туох барыта көннөрү айыллар ээ. Ону киһи барахсан, өйдүүр-саныыр дьоҕурдаах, ыллыыр-ытыыр сүрэхтээх, үөрэр-долгуйар дууһалаах буолан, бэйэтэ суолталаан биэрэр: ханнык эмэ көтөрү ытык кыыл оҥостон сүгүрүйүө, биитэр эбээтин ытарҕатын үйэлэргэ кэриэстээн ууруо… Барыны бары ис хоһооннуур сиэрбитинэн, түҥ былыргыттан күн бүгүнүгэр диэри мэҥэ бэлиэлэри туруорар үгэстээхпит. Онтукабыт биһиэнэ сүрүннээн устуоруйаны кэрэһилиир пааматынньык буолар. Далее…