1 неделя назад 475
Кэлин суруйууларбыт эрэ хаалыахтара…
Кулун тутар 30 күнүгэр саха норуодунай суруйааччыта Егор Неймохов төрөөбүтэ 75 сылын туолла. Сарсыардаттан эҕэрдэ бөҕөтүн туттум.
Куоракка Кальвица уулуссатыгар, олорбут дьиэбит эркинигэр ыйаммыт мемориальнай дуоска аттыгар, кэриэстэбил миитинин СӨ суруйааччыларын сойууһун салайар Владислав Доллонов тэрийиитинэн ыыттылар, сибэкки дьөрбөтүн уурдулар.
Миитиҥҥэ В.С Доллонов, Сайа, Г.Г. Филиппов, бииргэ үөскээбит үөлээннээхтэрэ К.Р. Туласынова, Н.С. Николаев истиҥник-иһирэхтик аҕыннылар. Биһиги кыра уолбут М.Е. Неймохов харда тылыгар махтанна, аҕатын ахтан-санаан ааста.
Ол күн Томпо Мэҥэ Алданыгар Е.П. Неймохов бүүһүн аттыгар эмиэ кэриэстэбил миитин буолла. Миитини Н.И. Колодезников аатынан Култуура дьиэтин дириэктэрэ Е.Г. Степанова салайан ыытта.
Томпо улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччы С.А. Кривошапкин, Мэҥэ Алдан нэһилиэгин баһылыга Ю.Ю. Комиссаров уо.д.а. кыттыыны ыллылар, тыл эттилэр, сибэккилээх корзина уурдулар.
Е.П. Неймохов аатынан Литератураны уонна кыраайы үөрэтэр түмэлгэ ахтыы тэрээһинэ М.Г. Комиссарова иилээн-саҕалаан ыытыытынан бэрт сэргэхтик буолла.
Сергей Васильев-Борогонскай “Ытык Ильмень” балладатыттан оскуола оҕолоро аахтылар, С.А. Кривошапкин, Ю.Ю. Комиссаров, Егор устудьуон кэминээҕи доҕоро, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ бэрэпиэссэрэ В.В. Илларионов, улуус үөрэҕин управлениетын оҕону иитиигэ, эбии үөрэхтээһиҥҥэ отделын начаалынньыга Е.К. Винокурова уонна мин тыл эттибит.
Елена Кимовна Хандыгатааҕы «Иэйии» литературнай түмсүү чилиэннэрин билиһиннэрдэ, салайааччылара улуус киин бибилэтиэкэтин үлэһитэ Александра Дмитриевна Ефимова.
Мусуой үлэһиттэрэ суруйааччы олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин-хамнаһын кэрэһилиир быыстапкалары бэлэмнээн туруорбуттар, документальнай киинэни көрдүбүт.
Ол кэннэ олохтоох дьаһалта дьиэтигэр тахсан, итии чэй иһэ-иһэ, ирэ-хоро сэһэргэстибит. Мэҥэ алданнар быйылгы сылы Е.П. Неймоховка анаабыттара. Ол үлэ туһунан сэһэргэстибит, 2012 с. СӨ Бэрэсидьиэнэ Е.А. Борисов Е.Неймохов сырдык аатын үйэтитии дьаһалын пуунун толоруу хаамыытын ырыттыбыт, уус-уран киинэни устуу туһунан сүбэлэстибит.
Киэһэ Е.П. Неймохов туһунан «Кэлин суруйууларбыт эрэ хаалыахтара» диэн театрализованнай дьүһүйүүнү (режиссёр Р.Е. Тырахинов) астына көрдүбүт.
Өрүү буоларыныы, Роман Егорович бу да сырыыга сүрдээх дириҥник, бөлүһүөктүү хабааннаахтык туруорбут. Олохтоохтор оҕолуун, улахан дьоннуун ылыннарыылаахтык оонньоотулар.
Куруук сөҕөбүн ээ, Мэҥэ Алдан дьоно бэйэлэрин түбүктээх тус үлэлэриттэн ордон, олус көхтөөхтүк артыыстыылларын, кэнсиэргэ кытталларын. Ускуустуба алыптаах эйгэтэ умсугутарын.
Оруолларга: саллааттар – Никита Христофоров, Владислав Адамчик, Данил Христофоров, почтальон – Никита Иванов, лейтенант – Айаал Тарасов, Нуучча Ньукулай – Семен Дарбасов, Миитээ – Алексей Степанов, Мэхээлэ – Константин Колодезников, Баhылай – Станислав Дьяконов, Федор Охлопков – Альберт Егоров, оҕо – Айсиэн Филатов, ийэ – Клавдия Егорова, аҕа – Василий Захаров, Балбаара – Дария Ордахова, Арамаан – Василий Посельскай.
Массовкаҕа: Тимур Степанов, Мирослав Кривошапкин, Күннэй Колодезникова, Ангелина Варфоломеева, Алгыстаана Байбаллыкова, Яна Хоноехова, Александра Шубина, Мария Кириллина, Марина Попова, Вера Иванова.
Егор Неймоховы олох үкчү гына, тор курдук хара бытыктаах, ачыкылаах Байдам Манасытов, уруккута фермер, билигин оскуола учуутала оонньоото.
Дьүһүйүүгэ сценографията тута турукка киллэрэр, үөһэ үгүс элбэх рукопись лиистэр ыйаммыттар. Сыанаҕа суруйааччы айымньыларын персонажтара араастык, айымньыларын ис хоһоонун биэрэрдии туттан, иһийэн тураллар.
Буруо быыһыттан кинигэ тутуурдаах Дьөгүөр тахсар, айымньыларын дьоруойдарын одуулуур, кинигэтиттэн ааҕар уонна саха литературата диэн суруктаах этажеркаҕа кинигэтин ууран тахсан барар.
Ситинник суруйааччы араас айымньыларын ааҕар. Ол аайы көрөөччүгэ оонньоон көрдөрөллөр.
Бүтэһигэр суруйааччы, саалаҕа түһэн, түгэҕэр барар, онно быыс арыллан, ырай аһыллыбытын курдук, сып-сырдыкка бара турар, сирдээҕи олоҕо түмүктэммитин кэрэһилиир…
Сонно сыанаҕа истиэнэҕэ маҥан таҥас икки аҥыы тэлэллэр уонна суруйааччы биллэр-биллибэттик мичээрдээн сэгэйбит улахан мэтириэтэ тахсан кэлэр.
Ол анныгар артыыстар бары тахсан, сэлэлээн тураллар. Суруйааччы иккис олоҕо – айымньылара – норуокка тарҕанан саҕаланар.
Итинник дириҥ ис хоһоонноох, режиссерскай булумньулаах, быһаарыылаах дьүһүйүүнү Роман Тырахинов бэлэхтээтэ. Толору көрөөччүлээх саала долгуйда, харах уулаах ытыс тыаһынан биһирээтэ.
Кырдьык даҕаны, бу дьүһүйүүгэ сүрүн оруолу оонньообут артыыстар оҕо сылдьан үчүгэй үөрэхтэринэн, уопсастыбаннай үлэҕэ актыыбынайдарынан Егор Неймохов стипендиятын лауреттара буолбут эбиттэр. Холобура, Василий Посельскай, Дария Ордахова.
Дьүһүйүү иннинэ М.К. Аммосов аатынан ХИФУ бэрэсидьиэнэ, Мэҥэ Алдан орто оскуолатыгар учууталлаабыт Евгения Исаевна Михайлова эҕэрдэтин дохсун ытыс тыаһынан иһиттилэр. Бүппүтүн кэнниттэн улуус үөрэҕин управлениетын оҕону иитиигэ, эбии үөрэхтээһиҥҥэ отделын начаалынньыга Е.К. Винокурова артыыстаабыт оҕолорго Махтал суруктары туттарда.
Егор Неймохов балта Татьяна Петровна дьиэ кэргэн аатыттан дьүһүйүүнү туруорбут Роман Егорович Тырахиновка уонна Е.Неймохов айымньыларын ырытан, ыстатыйалары суруйар, куруук Неймоховскай ааҕыыларга оҕолору бэлэмниир, саҥаттан саҥа идиэйэлэри сыл аайы киллэрэр олохтоох оскуола историяҕа, обществознаниеҕа учуутала Светлана Алексеевна Винокуроваҕа, оттон С.А. Кривошапкин миэхэ уонна В.В. Илларионовка Томпо улууһун баһылыга Я.И. Степанов Махтал суруктары туттардылар.
Тэрээһини оҕо ускуустубатын оскуолатын дириэктэрэ Валентина Гаврильевна Калачева лоп-бааччы куолаһынан иилээн-саҕалаан ыытта. Эчи көрүҥэ да үчүгэйэ – олох астык.
Н.И. Колодезников аатынан Култуура дьиэтин кэлэктиибэ (дириэктэр Е.Г. Степанова), П.П. Колодезников аатынан Оҕо ускуустубатын оскуолата (дириэктэр В.Г. Калачева) өрүү айымньылаахтык бииргэ үлэлииллэр.
“Үтүө санаа үтүөнэн эргийэр” диэн этии баар. Ити этии Егор Неймоховка олох сөп түбэһэр. Кини дьоҥҥо үтүөнү эрэ баҕарара. Кини өйдөбүлүнэн, куһаҕан киһи суох. “Буола турар чахчы эрэ туора-маары хаамарга күһэйэр”, – диирэ. Онно мин мөккүһэн да ыларым, сороҕор сөбүлэспэтим. Ол санаатын дьон сөбүлүүр, ылынар, ол иһин киниэхэ үтүөнэн төлүүр. Мэҥэ Алдан баһылыга Ю.Ю. Комиссаров – Егор Неймохов оскуолаҕа биир кылааска үөрэммит Юрий Николаевич Комиссаров төрөппүт уола. Кини солбуйааччыта О.А. Колодезникова – Егор Петрович оҕо сааһын доҕоро Николай Тимофеевич Колодезников кийиитэ. Мусуой үлэһитэ Диана – ыкса ыала, доҕоро Николай Прокопьевич Кривошапкин кыыһа, биһиги уолаттарбыт оҕо сылдьан бииргэ оонньообут табаарыстара. Улуус баһылыгын бастакы солбуйааччыта С.А. Кривошапкин – Егор Неймохов бэркэ билэр дьонун уоллара.
Билигин Мэҥэ Алдаҥҥа эһээ, эбээ буолан олорор көлүөнэ дьоно Дьөгүөр аҕатын, Үлэ Кыһыл Знамята уордьаннаах биллиилээх оҕуруотчут Петр Михайлович Неймохов үлэ лааҕырын оскуолатын ааспыттара. Егор Петрович ийэтэ үтүө санаалааҕынан биллэр Татьяна Семеновна көмөтүн олохтоохтор умнубаттар. Ас-үөл кырыымчык кэмигэр хоспоҕун түннүгэр ас уурар идэлээх эбит. Ону ылан үссэммит, абыраммыт элбэх.
Аны эһэтин Егор Неймохов төрөөбүт күнүгэр сиэммит, 5 саастаах Яна Неймохова Дьокуускай куоракка гимнастикаҕа күрэхтэһиигэ III миэстэни ситиһэн, эһэтигэр бэлэх оҥордо.
Петербурга олорор сиэммит Настенька Неймохова эмиэ гимнастикаҕа күрэхтэһиэхтээҕэ да, ыалдьан кыттыбатах. Ол иннинэ хайа эрэ күрэххэ II миэстэ буолбуттаах. Оттон үһүс сиэн Күннэй Неймохова Дьокуускайга гимнастикаҕа хамаанданан бастаабыттара, биирдиилээҥҥэ иккистээбитэ.
Дьэ, ити курдук Егор Неймохов иккис олоҕо салҕанар. Махталлаах биир дойдулаахтара, мэҥэ алданнар, кинини кэриэстииллэр, киэн тутталлар, аатын үйэтитэн, элбэх тэрээһини былааннаахтык ыыталлар. Быйылгы сыл нэһилиэккэ Егор Неймохов сылынан биллэрбиттэрэ да элбэҕи этэр.
Сайын Егор Неймоховка аналлаах ыһыах, оттон сотору муус устар 5 күнүгэр ”Неймоховскай ааҕыылар” НПК буолара күүтүллэр.
Ити ааҕыылары маҥнай өссө Егор Неймохов тыыннааҕар, оччолорго оскуола дириэктэрэ Александр Степанович Николаев олох кыахтаахтык саҕалаабыта. Билигин да оннук буолуо диэн эрэллээхпин, дириэктэр Татьяна Егоровна Ордахова уопуттаах салайааччы. Суруйааччылар бөҕө кэлэллэрэ. Онно Сайа сөхпүтүн өйдүүбүн, ити тэрээһиннэргэ үксэ уолаттар көхтөөхтүк кытталларын. Атын сиргэ кыргыттар баһылыыллара мэлдьэх буолбатах. Ону истэн, эдьиийбит Анастасия Петровна: «Биһиэхэ оннук. Холобура, ыал ийэтин ахталларыгар маҥнай аҕаларын ааттыыллар, Өлөксөөн Маасата, Борокуоппай Маайата, Бөтүрүүс Таанньата диэн. Мэҥэ Алдаҥҥа аҕа оруолун былыргыттан өрө туталлар».
Ханна баҕарар эр киһи баһылыыр-көһүлүүр буоллаҕына, ол сиргэ сайдыы баһырхайдык барар.
Ити курдук Мэҥэ Алдаҥҥа көлүөнэлэр солбуйсуулара, аҕа дьону ытыктааһын, олохтон барбыттары ахтан-санаан ааһыы эдэр көлүөнэни иитиигэ улахан суолталаах, аныгы олох бигэ акылаата буолар. Итинник буоллаҕына П.А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ, итиэннэ Саха хомсомуолун бириэмийэтин лауреата, саха норуодунай суруйааччыта Егор Неймохов сырдык аата көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн умнуллуо суоҕа.
Мария Неймохова.
31.03.2025 с.
