3 дня назад 349
Алын сүһүөх кылаас учууталларыгар саха тылын олимпиадата
Кулун тутар 22 күнүгэр Нам улууһун Хамаҕатта Е.М. Шапошников аатынан орто оскуолатыгар СӨ үөрэҕириитин туйгуна, саха тылын сайыннарыыга айымньылаахтык үлэлээбит уһулуччулаах учуутал Степанида Афанасьевна Захарова аатын үйэтитэр, иитэр-үөрэтэр үлэтин салгыыр соруктаах алын сүһүөх кылаас учууталларыгар саха тылын өрөспүүбүлүкэтээҕи олимпиадата буолан ааста.
Өрөспүүбүлүкэ араас муннугуттан – Үөһээ Бүлүү, Чурапчы, Таатта, Хаҥалас улуустарыттан, итиэннэ Дьокуускай куорат 38-с, 19-с нүөмэрдээх оскуолаларыттан, А.Г. уонна Н.К. Чиряевтар ааттарынан Национальнай гимназияттан – барыта 23 учуутал кыттыыны ылла.
Айылҕаттан ананан кэлбит педагог этэ
Степанида Афанасьевна Захарова туһунан сырдатар эбит буоллахха, кини алын сүһүөх кылаастарга үөрэтии методикатын толору баһылаабыт, чахчы, иитэр-үөрэтэр талааннаах, идэтигэр ис сүрэҕиттэн бэриниилээх, дьиҥ сахалыы тыыннаах, ураты көрүүлээх, олус кыһамньылаах, өйүн-санаатын, дууһатын толору үлэтигэр анаабыт, айылҕаттан ананан кэлбит учуутал этэ.
Үөрэҕириигэ киирэр саҥа сүүрээннэри кини бастакынан билэн, үөрэтэн, уһуйар үлэтин тиһигэр киллэрэрэ, оҕону сэҥээрдэр сонун ньымалары көрдөөн булан ылан, уруогар туһанара. Олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылыыр, өрүү инники сылдьар, ыйар-сирдиир тутаах киһибит этэ.
Оскуолабыт ноосфернай-экологическай хайысханы сайыннарар экспериментальнай үлэтин сылларыгар Степанида Афанасьевна үгүс аһаҕас уруоктары, маастар-кылаастары, тэрээһиннэри ыытан, электроннай босуобуйалары оҥорон, өрөспүүбүлүкэ учууталларын сэҥээриитин, хайҕабылын ылбыта. 2010 сыллаахха бу улахан үлэтэ түмүллэн, педагогическай дьаарбаҥкаҕа ноосфернай оскуолалар ситимнэрэ СӨ үөрэҕин министиэристибэтин гранын ылары ситиспитэ.
Степанида Афанасьевна 2014 сыллаахха “Литература ааҕыыта” учуобунньук электроннай босуобуйатын оҥорсубута, кылааһын оҕолоругар остуоруйанан туруоруута бу үлэҕэ киирэн, өрөспүүбүлүкэҕэ тарҕаммыта. Үөрэнээччилэрэ фольклор салаатыгар “Бриллиантовые нотки”, “Хотугу сулус”, “Төрүт дорҕоон түһүлгэтэ” курдук улахан куонкурустарга өрүү миэстэлэһэллэрэ.
Учуутал быһыытынан араас күрэхтэргэ, ааҕыыларга кыттан, оскуолатын элбэхтэ ааттаппыта: улуустааҕы методическай тур кыайыылааҕа, “Бастыҥ кылаас салайааччыта” күрэх лауреата, саха тылынан бастыҥ электроннай босуобуйа ааптара.
Степанида Афанасьевна дьону түмэ тардар, тэрийэр-салайар дьоҕурдааҕа, дьон кыһалҕатын тэҥҥэ быһаарсара, төрөөбүт Хамаҕаттатын дьиҥнээх патриота этэ. Биир дойдулаахтарын итэҕэлин ылан, нэһилиэк дьокутаатынан, оскуола профкомун бэрэссэдээтэлинэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Саҥаны-сонуну табан көрөр ураты толкуйдааҕа, айар-тутар, ыллыыр-туойар талааннааҕа, “Кытыл кыыма” ансаамбыл, нэһилиэк хорун бастыҥ ырыаһыта этэ.
Тургутуу түмүгүнэн
Олимпиада түөрт түһүмэҕинэн ыытылынна. Кыттааччылар саха тылыгар, литературатыгар билиилэрин таһымын, үөрэтэр сатабылларын тургутан көрдүлэр.
Айар үлэ суруйдулар, үөрэнээччилэрин иннигэр сахалыы ыраастык саҥарар сатабылларын көрдөрөн, айымньыны дорҕоонноохтук аахтылар.
Күн иккис аҥаарыгар учууталлар, төрөөбүт тылы үөрэтии тула санаа атастаһан, саҥаны, сонуну билэн-көрөн, идэтийиигэ билиилэрин хаҥаттылар.
Түмүккэ кыайыылаахтарынан уонна анал аат хаһаайыннарынан буоллулар:
«Саамай эдэр кыттааччы» – Данилова Екатерина Степановна, Нам улууһун Үөдэй нэһилиэгин З.П. Саввин аатынан орто оскуолата.
«Бастыҥ хомоҕой тыллаах ааҕааччы» – Сивцева Мария Валерьевна, Нам улууһун Бөтүҥ Е.С. Сивцев-Таллан Бүрэ аатынан орто оскуолата.
Иккиэн Степанида Афанасьевна бииргэ үөрэммит оҕолорун харчынан бириистэрин туттулар.
«Төрөөбүт тылы үөрэтиигэ баай уопут» – Александрова Мария Тимофеевна, Үөһээ Бүлүүтээҕи Д.С. Спиридонов аатынан гимназия (бирииһэ – Хамаҕатта орто оскуолата туруорбут ламинатора).
«Литератураҕа бастыҥ үлэ» – Рахлеева Матрена Петровна, Таатта улууһун Ытык Күөл Д.А. Петров аатынан 2-с №-дээх орто оскуолата (алын сүһүөх кылаастар учууталларын бирииһэ – колонка).
«Саха тылыгар бастыҥ үлэ» – Шадрина Марфа Ивановна, Нам улууһун Никольскай алын сүһүөх оскуолата (Таатта улууһун Баайаҕа нэһилиэгиттэн Степанида Афанасьевна дьүөгэлэрин бирииһэ – төрүччү кинигэтэ).
«Айар куттаах учуутал» – Трофимова Валентина Михайловна, Хаҥалас улууһун II Малдьаҕар орто оскуолата .
«Бастыҥ айар үлэ» – Миронова Февронья Николаевна, Чурапчы улууһун Алаҕар Г.Д. Протодьяконов аатынан орто оскуолата.
Иккиэннэригэр Степанида Афанасьевна пединститукка бииргэ үөрэммиттэрин харчынан бириистэрэ туттарылынна. Оттон миэстэлэспиттэргэ С.А. Захарова бииргэ төрөөбүттэрэ бириистэри туруордулар.
Добун сурук III үрдэлэ – Иванова Галина Васильевна, Нам улууһун Хатырык орто оскуолата (бирииһэ – аэрогриль).
Добун сурук II үрдэлэ – Варламова Елена Николаевна, Дьокуускай куорат 38-с №-дээх орто оскуолата (бирииһэ – принтер).
Добун сурук I үрдэлэ – Чуручанова Наталья Васильевна, Үөһээ Бүлүү Исидор Барахов аатынан 1-кы №-дээх орто оскуолата (бирииһэ – тэлэбиисэр).
Олимпиадаҕа бастаабыт Наталья Васильевна Чуручанова санаатын үллэһиннэ:
–Хамаҕатта оскуолатын бу тэрээһинигэр олус үчүгэйдик сырыттыбыт. Саха ыалдьытымсах үгэһинэн көрүстүлэр. Олимпиада сорудахтара үчүгэйдэр, саха тылын билииттэн саҕалаан, методикаҕа, айар үлэҕэ, уус-уран ааҕыыга тиийэ баар. Учуутал идэлээх киһи толоруон, бэйэтин тургутан көрүөн сөп. Төгүрүк остуолга кэпсэтиини астынным. Чахчы, айымньылаахтык үлэлиир дьон кэлбиттэр эбит, билиибэр эбии билии эбинним. Бириистэрэ сөхтөрдө. Итинник бириистэри ырыа, успуорт күрэхтэригэр эрэ биэрэллэрин билэбин. Оттон манна учуутал үлэтэ эмиэ сыаналаныахтааҕын хамаҕатталар бигэргэттилэр. Степанида Афанасьевна дьоҥҥо сөбүлэтэр, ытыктатар гына чаҕылхай олоҕу олорбутун туоһута бу – кини бииргэ төрөөбүттэрэ, үөрэххэ, үлэҕэ алтыспыт дьоно бэлэх туруорбуттара буолар.
Онон мин Үөһээ Бүлүүттэн 8 чаас куоракка диэри айанныырбын таһаҕас оҥостубакка кэлэн, ситиһиилээхтик кыттан, олус астынным, долгуйа үөрдүм. Саастаах да киһи улахан күрэхтэргэ кыттыан сөп эбит диэн түмүккэ кэллим. Степанида Афанасьевна диэн, чахчы, ис сүрэҕиттэн идэтигэр бэриниилээх, туохха барытыгар көхтөөх үтүөкэннээх учуутал олорон ааспытын биллим.
Оскуола, эчи, үчүгэйин! Интэринээт усулуобуйата оҕо сайдарыгар, үөрэнэригэр, эрчиллэригэр табыгастаах, билиҥҥи ирдэбилгэ толору эппиэттиир. Степанида Афанасьевна саҥа оскуолаҕа үлэлиир дьолго тиксибэтэҕиттэн харааһынным. Бииргэ үлэлээбиттэрэ кинини ытыктаан, аатын үйэтитэ сылдьаллара хайҕаллаах. 71 саастаах дьүөгэм Мария Тимофеевнаны уонна миигин ытыстарын үөһэ илдьэ сылдьыбыт оскуола кэлэктиибигэр махтанабын.
Оттон биһиги, тэрийээччилэр, бары кыттааччыларга, олимпиада тэрээһинигэр күүс-көмө буолбут дьоҥҥо ис сүрэхтэн махталбытын тиэрдэбит. Сахалыы сайаҕастык саҥарар, иэйиибитин истиҥник этинэр ийэ тылбыт үйэлэргэ сүппэккэ, чэчирии үүнэ-сайда турдун!
Сырдатта Лена Амбросьева,
Хамаҕатта, Нам.
