3 недели назад 59
Аҕабыыттар үтүө быһыылара
1924 с. дь. сэтинньи ый 28 к. Дьүпсүн улууһугар биир Сахаар диэн аҕабыыт биир Өспөх нэһилиэгэр Маппый Бырыбылыых диэн т. ийэтэ ыалдьыбытыгар аҕабыыкка кэлбит, онуоха таҥара киһитэ үөрэ-көтө барбыт бу эмээхсини суолугар кэскиллии. Бу тиийбитэ эмээхсин өлөөрү сытар эбит, онуоха бу аҕабыыт тыын харбаатынан бу эмээхсини таҥараҕа тиксэрбит, таҥараҕа тиксээт эмээхсинэ өлөн хаалбыт. Эмээхсиннэрин аҕалан уҥа ороҥҥо сытыарбыттар.
Аҕабыыт аһаан-сиэн баран утуйаары олордоҕуна эмээхсинэ ынчыктаан кэлбит, онуоха бука бары, аҕабыыттыын, амалыын, сүрдээхтик куттаммыттар. Бу эмээхсиҥҥэ хоруоп оҥорор дьон хоруоптарын оҥоро турбуттар. Онтон аҕабыыт эмээхсин атаҕар олорон бу эмээхсин өлбөтө дии-дии, өлөрүн күүппүт киһи быһыытынан, эмээхсин диэки иҥсэрбит киһи быһыытынан көрө олорбут. Ону көрөн баран биир хоруоп оҥорор т. эппит: “Тээтэ, эн таҥара киһитэ буолаҕын, онон симиэрт эйигиттэн куттанан бу эмээхсин дууһатын ылбата буолаарай, эн атын ыалга баран көрдөххүнэ, баҕар, эмээхсин түргэнник өлүө”, – диэбит, аҕабыыты күлүү гынан.
Онуоха бу тээтэ сүрдээхтик кырдьыктанан ыалга сүүрбүт. Өлүү боллохтоох, аан төрүөттээх диэбит курдук, аҕабыыт барарын кытта эмээхсин өлөн хаалбыт. Эмээхсин өлөрүн кытта аҕабыыты ыҥыра барбыттар. Аҕабыытка тиийэн эмээхсин өллө дииллэрин кытта аҕабыыт сүрдээхтик үөрбүт уонна эппит: “Ол, кырдьык даҕаны, маарыын симиэрт миигиттэн куттаммыт буоллаҕа!” – диэн.
Бу эмээхсини ыллаабытыгар биир байтаһыны, ат аҥарын кытта биир тайах баһын биэрбиттэр.
Бу аҕабыыт аймах адьас албын, абааһы дьон. Аны кырдьыктанымаҥ, бу курдук албыннатымаҥ диэн, табаарыстар, көрдөһөбүн. Аҕабыыт ыллаабыта икки, торбос орулаабыта икки – син биир, хайата да эмэ суох.
Пуокрус.
Аҕабыыттар үтүө быһыылара // Кыым, 1925. – № 14. – С. 1, 2.
