Киэһэ үлэм кэнниттэн, ас ыла диэн, дьиэм аттынааҕы маҕаһыыҥҥа сырыттым.

---

Сып-сап аспын ылан баран, дьиэбэр ыксаан аҕай тахсан истэхпинэ, арай аан айаҕар биир эмээхсин турар – кып-кыра, кураан хаалбыт, суон баҕайы рейка маһы торуоска оҥостубут, балай да саастаах кырдьаҕас. Таҥаһа-саба, боростуой да буоллар, ыраас. Эмээхсин эмээхсин курдук, улууссаҕа балай да сылдьааччылартан биирдэстэрэ диэххэ сөп. Онон кыһаллыбыкка баран истим.

Онтукам, аттынан ааһан истэхпинэ, “Миэхэ аска харчы бэрсиэн дуо” диэтэ. Наһаа соһуйдум! Сыыһа иһиттим ду диэммин хос ыйыттым. Ону киһим:

– Миэхэ аста ылан таҕыс эрэ, – диэн көрдөстө, – бэйэн тугу ыларгынан, наһаа элбэҕи буолбатах, – диэн эбэн биэрдэ өссө.

– Э, суох, мин тугу баҕар ылыахпын сөп буолла5а дьи, эн миэхэ туохха наадыйаргын эт, э, ону ылан тахсыам – диибин.

– Ынах этин ылыан дуо?

О, эмиэ саха буолан, ынах эттээх миинин суохтаатаҕа ду, уопсайынан да эккэ наадыйар буоллаҕа ду диэммин, “Эт бэрсиэхпин сөп, э. Ылаҕын дуо? Кэл, миигин кытта барыс”, диэн түргэн үлүгэрдик быһаарына оҕустум.

Онуоха “Төһөнү биэрэҕин, наһаа элбэҕи буолбатах ини, кыайыам суоҕа” – диэхтиир. О, онно сүрэҕим хам ыллаҕыан…

Иһигэр, арай, саарбаҕалыыр курдук, кыратык мух-мах барда. Ол да буоллар барыста. Иннэ гынан, маҕаһыынтан аргыстаһан таҕыстыбыт. Киһим нэһиилэ хаамар эбит, ол да иһин торуоскалаах эбит.

Ыксаллах бэйэм, бу суолунан баран ис, сөп, мин дьиэбиттэн эти таһааран, утары эйиэхэ кэлиэҕим диэтим уонна дьиэбэр ыстанным. Дьиэм бу турдаҕа дьи. Кыра эт, балык уо.пакеттаах буспут тоҥ тэллэйи ылан, барытын биир пакетка хаалан баран, төттөрү таһырдьа ыстанным.

Тахсыбытым, эмээхсиним ханна да суох! Һа! Маҕаһыыҥҥа иккистээн киирдим, төттөрү тахсан тула эҥэр эргийдим, олбуорбар төннөн кэллим, арааската, массыыналар игин кэннилэртэн көрбөтөҕүм буолуо диэн. Ханна да суох! Көрсүбүт дьоммуттан, хас да киһиттэн, ыйыталастым “торуоскалаах эмээхсини көрдүгүт дуо” диэн. Ким да көрбөтөх.


Ол да буоллар, өссө биирдэ маҕаһыын тула эргийдим. Баҕар, кыбыстыбыт санаатыттан куоппута буолуо ду, биитэр мунан, атын суолунан баран хаалбыта буолуо ду диэммин. Олох санаабын түһэрбэппин – баар буолуохтаах диэн эрэллээхпин.

Хаста да оннук төттөрү-таары тэспэннээтим. Бириэмэ ырааттар ыраатан иһэр. Суох, мэлигир… Чэ, кэбис, арааската, чахчы, куоппут быһылаах. диэммин дьиэбэр төннөөрү суолу туораан истим. Арай хараҕым кырыытынан көрө түстүм! Аргыый аҕайдык суол кытыытынан, тротуар устун бу дьаадьараннаан хааман иһэр эбит. Һуу, үөрдүм аҕай! Урукаттан билэр киһи курдук, илиибинэн далбааттыы-далбааттыы утары сүүрэн кэллим. Киһим эмиэ үөрдэ аҕай! Тутуурбун “Мэ!” диэбитинэн туттаран кэбистим.

О, кырдьаҕас барахсан, сирэйэ сырдаабытын көрүө этигит! Кыра оҕо бэлэх туппутун кэриэтэ мичээрдээн бөҕө… Ол үлүгэрдээх малын хайдах, ханна ууруон-тутуон билбэккэ тураахтаата, саатар, торуоската да мэһийдиир курдук. Наһаа да үөрбит этэ. Мин буоллаҕына, мантан ордук сатаан көмөлөспөппүттэн, хайдах эрэ испэр кыбыһынным аҕай.

“Ханна олороҕун, төһө ыраах”, – диэн ыйыппыппар, эмээхсин хайдах эрэ мух-мах барар, соччо арыллыан, ыһа-тоҕо кэпсиэн баҕарбата көстөр этэ. Иннэ гынан, кырдьаҕас сэбиэсскэй иитиилээҕэ буолуо, бэйи, наһаа орооһорум эмиэ соччото суох буолсу диэммин, ону-маны доппуруостуу, ыйыталаһа сатаабатым. Онон онно арахсыстыбыт. Дьиҥэр, сураһыах баар этэ дуо?

Дьэ, олохпут күнтэн-күн ыараан иһэрэ, бастатан туран, маннык кырдьаҕастарынан биллэн эрдэҕэ…

август, 2018г.

#сахалыы


#Дьокуускай


#сахалыыТатыйык